بارنامه هوایی چیست ؟ و شامل چه مواردی میشود. (Airway Bill) یا AWB یک سند حمل و نقل است که برای حمل بارهای هوایی استفاده میشود. این سند، مشابه یک بارنامه، جزئیات حمل بار از جمله مبدأ، مقصد، نوع بار، تعداد بستهها، وزن و اطلاعات مربوط به شرکت حملونقل را شامل میشود. بارنامه هوایی اساساً یک مدرک حقوقی است که نشان میدهد بار به صورت قانونی به مقصد ارسال شده است و مالکیت آن از طرف فرستنده به گیرنده منتقل میشود.
بارنامه هوایی (airway bill) چیست؟
بارنامه هوایی (Airway Bill یا AWB) یک سند حمل و نقل بینالمللی است که برای جابهجایی کالاها از طریق هوا استفاده میشود. این سند به عنوان قرارداد حمل بین فرستنده کالا و شرکت حملونقل هوایی عمل میکند و شامل اطلاعات مهمی است، از جمله:
- جزئیات فرستنده و گیرنده: نام و آدرس آنها.
- توضیحات کالا: نوع، وزن، تعداد بستهها و ویژگیهای خاص.
- مبدأ و مقصد: محلهای بارگیری و تحویل کالا.
- شرایط حملونقل: شرایط و ضوابط توافقشده برای حمل بار.
- شماره بارنامه: یک شماره یکتا که برای پیگیری بار استفاده میشود.
بارنامه هوایی شامل سه نسخه اصلی است: یکی برای شرکت حملونقل، دیگری برای گیرنده و نسخه سوم برای فرستنده. این سند به عنوان یک قرارداد حمل و همچنین رسید برای دریافت بار عمل میکند و حقوق و مسئولیتهای طرفین را مشخص میسازد، اما بر خلاف بارنامه دریایی (Bill of Lading)، قابل معامله نیست و مالکیت کالا را تغییر نمیدهد.
بارنامه هوایی الکترونیکی چیست؟
بارنامه هوایی الکترونیکی (e-AWB یا Electronic Airway Bill) نسخه دیجیتالی بارنامه هوایی سنتی است که به جای استفاده از نسخههای کاغذی، تمامی مراحل انتقال اطلاعات مربوط به حملونقل کالا از طریق سیستمهای الکترونیکی انجام میشود.
این روش مزایای متعددی دارد:
- کاهش کاغذبازی: استفاده از اسناد کاغذی حذف میشود، که باعث کاهش هزینهها و سرعت بخشیدن به فرآیندهای اداری میشود.
- دقت بیشتر: به دلیل کاهش احتمال اشتباهات ناشی از نوشتار دستی یا ورود نادرست اطلاعات.
- پیگیری بهتر: به دلیل دیجیتالی بودن، اطلاعات بار و وضعیت حملونقل به راحتی قابل پیگیری و دسترسی آنلاین هستند.
- سازگاری با محیط زیست: کاهش مصرف کاغذ به حفظ محیط زیست کمک میکند.
- افزایش کارایی و سرعت: فرآیندهای اداری حملونقل سریعتر و کارآمدتر انجام میشوند.
بارنامه هوایی الکترونیکی توسط سازمان بینالمللی حملونقل هوایی (IATA) برای بهبود و مدرنسازی فرآیندهای حمل بار هوایی معرفی شده است و بسیاری از شرکتهای حملونقل هوایی و فرودگاهها اکنون از این سیستم بهرهبرداری میکنند.
انواع نسخه های بارنامه هوایی
بارنامه هوایی (Air Waybill – AWB) یک سند مهم است که در حملونقل هوایی کالا استفاده میشود و انواع مختلفی دارد که شامل نسخههای زیر است:
-
نسخه اصلی (Original): این نسخه به شرکت هواپیمایی یا متصدی حمل تعلق میگیرد. معمولاً در چند نسخه اصلی صادر میشود که یکی برای فرستنده، یکی برای شرکت حمل و یکی برای دریافتکننده است.
-
نسخه فرستنده (Shipper’s Copy): این نسخه به فرستنده کالا داده میشود و به عنوان مدرک ارسال بار است.
-
نسخه دریافتکننده (Consignee’s Copy): این نسخه به دریافتکننده یا مقصد نهایی بار تعلق دارد. معمولاً برای دریافت بار در مقصد مورد نیاز است.
-
نسخه برای مقامات گمرکی (Customs Copy): این نسخه برای تسلیم به مقامات گمرکی در کشور مبدأ یا مقصد صادر میشود.
-
نسخه داخلی شرکت هواپیمایی (Carrier’s Internal Copy): این نسخه برای استفاده داخلی شرکت هواپیمایی است و در فرآیندهای داخلی مثل ثبت و پیگیری بار استفاده میشود.
-
نسخه برای فرودگاه (Airport/Handling Agent’s Copy): این نسخه به کارگزاران فرودگاه یا شرکتهای مربوط به عملیات زمینی و باربری فرودگاه تعلق دارد.
این نسخهها با هدف پیگیری، مدیریت و هماهنگی حمل کالا در طول زنجیره حملونقل استفاده میشوند.
اطلاعات مندرج در بارنامه هوایی
اطلاعات مندرج در بارنامه هوایی
بارنامه هوایی (AWB) شامل اطلاعات مختلفی است که تمامی جزئیات مرتبط با حملونقل هوایی کالا را مشخص میکند. این اطلاعات به منظور اطمینان از شفافیت در انتقال کالاها و همچنین رعایت مقررات قانونی استفاده میشود. در زیر به مهمترین اطلاعات مندرج در بارنامه هوایی اشاره شده است:
1. اطلاعات فرستنده (Shipper Information):
- نام و آدرس کامل فرستنده
- شماره تماس یا ایمیل
2. اطلاعات گیرنده (Consignee Information):
- نام و آدرس کامل گیرنده
- شماره تماس یا ایمیل
3. شماره بارنامه (AWB Number):
- یک شماره یکتای 11 رقمی که برای شناسایی و پیگیری بار استفاده میشود.
4. اطلاعات شرکت حملونقل (Carrier Information):
- نام شرکت حملونقل هوایی
- شماره پرواز و مسیر حمل
5. مبدأ و مقصد (Origin and Destination):
- فرودگاه مبدأ (کد سه حرفی IATA)
- فرودگاه مقصد (کد سه حرفی IATA)
6. شرح کالا (Description of Goods):
- نوع کالا، تعداد بستهها، وزن و ابعاد
- هرگونه ویژگیهای خاص مانند مواد خطرناک، فاسدشدنی یا شکستنی
7. وزن بار (Gross Weight):
- وزن ناخالص بار شامل بستهبندی
8. ارزش کالا برای گمرک (Declared Value for Customs):
- ارزش کالا که برای گمرک و بیمه تعیین میشود.
9. شرایط حمل (Conditions of Carriage):
- شرایط و مقررات حملونقل که تعهدات و مسئولیتهای شرکت حملونقل و فرستنده را مشخص میکند.
10. هزینههای حملونقل (Freight Charges):
- مبلغ حملونقل و هزینههای مرتبط با آن
- پرداخت هزینه توسط فرستنده یا گیرنده (Prepaid یا Collect)
11. تاریخ صدور بارنامه (Date of Issue):
- تاریخ صدور بارنامه توسط شرکت حملونقل
12. امضاها (Signatures):
- امضای فرستنده و شرکت حملونقل برای تأیید نهایی بارنامه
این اطلاعات بهطور دقیق در بارنامه درج میشود تا اطمینان حاصل شود که تمامی جزئیات مرتبط با حمل کالا بهدرستی ثبت و پیگیری شود.
اهمیت دریافت بارنامه هوایی
دریافت بارنامه هوایی (Air Waybill – AWB) اهمیت زیادی در فرآیند حملونقل هوایی دارد. این سند یک قرارداد قانونی بین فرستنده، شرکت حملونقل و دریافتکننده است و چندین جنبه مهم دارد:
-
اثبات مالکیت و کنترل کالا: بارنامه هوایی نشان میدهد که کالا توسط شرکت حملونقل دریافت شده است و کنترل حمل کالا به شرکت هواپیمایی منتقل شده. این سند به فرستنده و دریافتکننده امکان میدهد که مالکیت و مراحل حمل را پیگیری کنند.
-
قرارداد حملونقل: بارنامه هوایی به عنوان قرارداد بین فرستنده و شرکت حملونقل عمل میکند. شرایط و مسئولیتهای هر طرف در قبال حمل کالا در این سند مشخص میشود.
-
مستندات گمرکی: بارنامه هوایی یکی از اسناد اصلی مورد نیاز برای ترخیص کالا از گمرک است. بدون این سند، ممکن است کالا در گمرک با تأخیر مواجه شود یا اجازه ترخیص نداشته باشد.
-
مدرک پرداخت: در مواردی که حمل کالا به صورت اعتباری انجام میشود، بارنامه هوایی میتواند به عنوان یک مدرک پرداخت بین خریدار و فروشنده عمل کند. فروشنده تا زمانی که بارنامه را در اختیار داشته باشد، مالک کالا محسوب میشود.
-
پیگیری و کنترل بار: این سند حاوی اطلاعات مهمی در مورد مسیر حمل، فرستنده، دریافتکننده، نوع و وزن کالا است. شرکتهای حمل و نقل و مشتریان با استفاده از شماره بارنامه میتوانند موقعیت و وضعیت بار را در هر لحظه پیگیری کنند.
-
بیمه و خسارتها: در صورت بروز خسارت یا مفقود شدن کالا، بارنامه هوایی به عنوان مدرک برای مطالبه خسارت از شرکتهای بیمه یا متصدیان حملونقل استفاده میشود.
به طور کلی، بارنامه هوایی نقش کلیدی در تضمین تحویل بهموقع و صحیح کالاها و نیز حفاظت از حقوق طرفهای مختلف در فرآیند حملونقل دارد.
کاربرد بارنامه هوایی در حمل و نقل بین المللی
تفاوت بین بارنامه هوایی و معمولی
بارنامه هوایی و بارنامه معمولی (که بیشتر در حملونقل زمینی یا دریایی استفاده میشود) هر دو اسناد قانونی برای حملونقل کالا هستند، اما تفاوتهایی مهم در کاربرد، ساختار و نوع حملونقل دارند:
1. نوع حملونقل
- بارنامه هوایی (Air Waybill): مخصوص حملونقل هوایی است و برای انتقال کالا از طریق هواپیما استفاده میشود. این بارنامه برای ارسالهای سریع و محمولههای با ارزش بالا یا حساس به زمان بیشتر کاربرد دارد.
- بارنامه معمولی (Bill of Lading – B/L): معمولاً در حملونقل دریایی، زمینی (جادهای یا ریلی) یا ترکیبی از آنها استفاده میشود. این بارنامه برای محمولههایی که نیاز به زمان بیشتری دارند یا در مقادیر بالاتر ارسال میشوند، مناسب است.
2. ماهیت سند
- بارنامه هوایی: بارنامه هوایی یک سند غیرقابل انتقال است، به این معنا که مالکیت کالا از طریق این سند منتقل نمیشود. این سند صرفاً به عنوان اثبات دریافت کالا و دستورالعمل برای حملونقل استفاده میشود.
- بارنامه معمولی: بارنامه دریایی یا زمینی به طور معمول قابل انتقال است و میتواند به عنوان سند مالکیت عمل کند. این به معنای آن است که مالکیت کالا با ارائه این سند به شخص دیگری منتقل میشود.
3. مالکیت و تحویل کالا
- بارنامه هوایی: در بارنامه هوایی، کالا به طور مستقیم به نام دریافتکننده حمل میشود و معمولاً پس از رسیدن به مقصد، بدون نیاز به ارائه اصل بارنامه، تحویل داده میشود. بنابراین بارنامه هوایی نیازی به داشتن نسخه اصلی برای تحویل کالا ندارد.
- بارنامه معمولی: برای دریافت کالا با استفاده از بارنامه دریایی یا زمینی، دریافتکننده باید اصل بارنامه را ارائه دهد. این سند به عنوان اثبات مالکیت کالا استفاده میشود.
4. زمان تحویل
- بارنامه هوایی: حملونقل هوایی معمولاً سریعتر از سایر روشهای حملونقل است و بارنامه هوایی برای محمولههایی که نیاز به تحویل سریع دارند، مناسب است.
- بارنامه معمولی: حملونقل دریایی یا زمینی معمولاً زمان بیشتری نسبت به حملونقل هوایی میبرد. بارنامههای مربوط به این نوع حملونقل برای محمولههایی که به زمان حساس نیستند یا حجم بالایی دارند، کاربرد دارند.
5. هزینهها
- بارنامه هوایی: حملونقل هوایی گرانتر است، زیرا سریعتر و مناسب برای کالاهای حساس به زمان یا فاسد شدنی است. بنابراین هزینههای مربوط به بارنامه هوایی بالاتر خواهد بود.
- بارنامه معمولی: هزینههای حملونقل دریایی و زمینی معمولاً کمتر از حمل هوایی است، به خصوص در مواردی که حجم کالا بالا باشد یا زمان تحویل اولویت کمتری داشته باشد.
6. تعداد نسخهها
- بارنامه هوایی: معمولاً در سه نسخه اصلی (برای فرستنده، حملکننده و دریافتکننده) و چند نسخه اضافی برای مقامات گمرکی و داخلی صادر میشود.
- بارنامه معمولی: بارنامه دریایی یا زمینی معمولاً در چندین نسخه اصلی صادر میشود و هر نسخه میتواند برای انتقال مالکیت کالا استفاده شود.
7. مسئولیت و بیمه
- بارنامه هوایی: شرایط مسئولیت شرکتهای هواپیمایی بر اساس کنوانسیونهای بینالمللی (مانند کنوانسیون مونترال) تنظیم میشود. این قوانین محدودیتهایی برای جبران خسارت در صورت آسیب به کالا تعیین میکنند.
- بارنامه معمولی: در بارنامههای دریایی یا زمینی، شرایط مسئولیت و بیمه بر اساس قراردادهای خاص و کنوانسیونهای بینالمللی (مانند کنوانسیون لاهه یا کنوانسیون CMR) تعیین میشود که ممکن است متفاوت از حملونقل هوایی باشد.
به طور کلی، بارنامه هوایی برای ارسالهای سریع و ارزشمند مناسب است، در حالی که بارنامه معمولی برای حملونقلهای طولانیتر، حجیمتر و کمتر حساس به زمان استفاده میشود.
